Równowaga między pracą a życiem prywatnym jest coraz ważniejsza w dzisiejszym społeczeństwie. Nadmierna praca może prowadzić do wypalenia zawodowego i problemów zdrowotnych. Kultura pracy ewoluuje w stronę większej elastyczności, umożliwiając pracownikom lepsze dostosowanie pracy do życia osobistego. Zaczynają oni dostrzegać, że czas spędzony z rodziną, przy hobby czy na relaksie, jest równie cenny, co osiągnięcia w karierze. Jednym z istotnych aspektów tej równowagi jest powrót kobiet do pracy po urlopie macierzyńskim. Dla wielu z nich stanowi to wyzwanie, gdyż towarzyszą temu obawy dotyczące pogodzenia obowiązków zawodowych z odpowiedzialnością za wychowywanie dziecka. W niniejszym artykule pragniemy przedstawić różnorodne sposoby osiągnięcia równowagi w tych dwóch sferach życia, które pomogą zapewnić harmonię i satysfakcję zarówno w pracy, jak i w życiu prywatnym.
Urlop macierzyński a kodeks pracy
Kodeks pracy przewiduje trzy rodzaje urlopu dostępne dla nowych mam: urlop macierzyński, urlop rodzicielski i urlop wychowawczy. Te opcje umożliwiają kobietom dostosowanie powrotu do pracy do swoich potrzeb i sytuacji życiowej.
- Urlop macierzyński jest dostępny w zależności od liczby urodzonych dzieci. Im więcej dzieci, tym dłuższy urlop. Na przykład, po urodzeniu jednego dziecka przysługuje 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, a po urodzeniu pięciu lub więcej dzieci – 37 tygodni.
- Urlop rodzicielski jest przeznaczony na opiekę nad dzieckiem po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Długość tego urlopu wynosi 32 tygodnie po urodzeniu jednego dziecka lub 34 tygodnie po urodzeniu dwóch lub więcej dzieci.
- Urlop wychowawczy umożliwia matce pozostanie z dzieckiem przez dłuższy okres. Jest to urlop trwający do 36 miesięcy. Aby skorzystać z tej opcji, konieczne jest złożenie wniosku o urlop wychowawczy.
Podczas urlopu macierzyńskiego kobieta ma prawo do otrzymywania pełnego wynagrodzenia w wysokości 100% swojej dotychczasowej pensji. Gdy przechodzi na urlop rodzicielski, miesięczna wypłata zostaje zmniejszona do 60% dotychczasowego wynagrodzenia. Jednakże, jeśli matka zdecyduje się złożyć wniosek o urlop rodzicielski nie później niż 21 dni od porodu i połączy ten urlop z urlopem macierzyńskim, to przez cały okres opieki nad dzieckiem będzie otrzymywać 81,5% swojej pensji. Urlop wychowawczy jest formą urlopu bezpłatnego, co oznacza, że kobieta nie otrzymuje wynagrodzenia za czas jego trwania. Jednak pozwala on matce pozostać z dzieckiem na dłuższy okres czasu, co może być ważne z punktu widzenia opieki nad dzieckiem i jego wychowania.
Jak prawo pracy zabezpiecza młode mamy?
Prawo pracy gwarantuje pewne zabezpieczenia i przywileje dla młodych mam, które wracają do pracy po urlopie macierzyńskim lub rodzicielskim.
- Okres ochronny: po powrocie z urlopu macierzyńskiego kobieta ma zapewnioną ochronę przed zwolnieniem. Pracodawca nie może zwolnić jej bez uzasadnionego powodu i musi zapewnić co najmniej takie same warunki zatrudnienia, jakie miała przed urlopem macierzyńskim.
- Urlop wychowawczy: kobieta pracująca w firmie co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego. Pracodawca nie może go odmówić.
- Przerwy na karmienie piersią: jeśli kobieta wraca do pracy i karmi dziecko piersią, przysługują jej przerwy na karmienie. Ich długość zależy od czasu pracy i liczby karmionych dzieci.
- Elastyczny powrót do pracy: matka może wrócić do pracy w niepełnym wymiarze godzin, korzystając z urlopu wychowawczego.
- Praca u innego pracodawcy: przepisy prawa pracy nie zabraniają młodej mamie podjęcia pracy u innego pracodawcy podczas urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego.
Te zabezpieczenia i przywileje mają na celu zapewnienie młodym matkom stabilności i ochrony w miejscu pracy, umożliwiając im skuteczne pogodzenie życia rodzinnego i zawodowego.
Wyzwania dotyczące powrotu do pracy
Powrót do pracy po macierzyństwie może być wyzwaniem z powodu różnych barier, zarówno osobistych, jak i społecznych. Oto kilka potencjalnych przeszkód, z którymi mogą się spotkać matki chcące wrócić do pracy:
- Opieka nad dziećmi: brak dostępnego wsparcia opieki nad dziećmi może być jedną z głównych przeszkód dla matek, które chcą wrócić do pracy. Brak elastycznych opcji opieki może powodować trudności w zbalansowaniu pracy i życia rodzinnego.
- Dyskryminacja: niektóre kobiety doświadczają dyskryminacji ze względu na swoje macierzyństwo. Mogą one napotkać trudności w znalezieniu pracy, awansie zawodowym lub otrzymywaniu adekwatnego wynagrodzenia.
- Brak elastyczności w miejscu pracy: niektóre miejsca pracy mogą nie oferować wystarczającej elastyczności w godzinach pracy lub możliwości pracy zdalnej, co może utrudnić matkom zorganizowanie harmonogramu pracy z obowiązkami rodzinnymi.
- Brak wsparcia ze strony pracodawcy: brak odpowiedniego wsparcia ze strony pracodawcy w zakresie ułatwień dla pracujących rodziców, takich jak elastyczne godziny pracy, opieka nad dziećmi w miejscu pracy lub programy urlopów rodzicielskich, może utrudnić powrót do pracy.
- Obawy dotyczące równowagi między życiem zawodowym a prywatnym: niektóre matki mogą obawiać się, że powrót do pracy utrudni im utrzymanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, co może prowadzić do stresu i wypalenia zawodowego.
- Brak aktualnych umiejętności zawodowych: długotrwała przerwa w pracy może spowodować utratę aktualnych umiejętności zawodowych, co może stanowić przeszkodę przy ponownym włączeniu się na rynek pracy.
- Koszty związane z powrotem do pracy: niektóre matki mogą napotkać trudności finansowe związane z powrotem do pracy, takie jak koszty opieki nad dziećmi, transportu oraz wiele innych.
- Brak wsparcia społecznego: brak wsparcia społecznego, w tym partnera, rodziny, przyjaciół lub społeczności, może utrudnić matkom powrót do pracy poprzez brak pomocy w opiece nad dziećmi lub emocjonalnego wsparcia.
Warto zauważyć, że niektóre z tych przeszkód mogą być adresowane przez politykę rządową, programy pracodawców oraz wsparcie społeczne, takie jak organizacje pozarządowe czy grupy wsparcia dla rodziców. Jeśli chodzi o dane statystyczne, największe obawy kobiet dotyczą:
- Braku możliwości łączenia obowiązków służbowych z rodzicielskimi (69,4%).
- Obaw logistycznych, takich jak ułożenie grafiku dnia rodziców, godzin pracy placówek i czas przejazdów (51,7%).
- Częstych chorób dziecka i związana z nimi ograniczona dyspozycyjność (45,7%).
- Braku zrozumienia ze strony pracodawcy (24%).
- Obaw przed brakiem własnych kompetencji lub ich utratą po dłuższej nieobecności na rynku pracy jest wymieniana przez 25% ankietowanych mam.
Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim – statystyki
Sytuacja zawodowa matek na rynku pracy budzi obawy, gdyż blisko połowa matek dzieci do lat 3 nie powraca do pracy. Co więcej, posiadanie dzieci ma bezpośredni wpływ na wysokość wynagrodzenia – matki zarabiają często mniej niż mężczyźni czy kobiety bezdzietne. Raport „Macierzyństwo a aktywność zawodowa”, przeprowadzony przez Fundację Rodzic w mieście, wyraźnie pokazuje, że pomimo chęci powrotu do pracy (ponad 94% matek wyraża taką wolę) rzeczywistość weryfikuje te ambicje. Zwraca się uwagę na fakt, że obecność matek na rynku pracy przynosi korzyści dla wszystkich stron: pracodawcy zyskują zaangażowanych pracowników, matki zabezpieczają swoją przyszłość emerytalną, a większa aktywność zawodowa kobiet przekłada się na korzyści dla gospodarki jako całości – prognozy mówią o możliwym wzroście PKB Polski nawet o 270 mld złotych w 2025 roku, jeśli więcej kobiet podejmie pracę. Wskazuje się więc na potrzebę podjęcia dyskusji i działań zmierzających do poprawy sytuacji matek na rynku pracy, co mogłoby przynieść korzyści dla całego społeczeństwa. Przyjrzyjmy się bliżej danym z badania przeprowadzonego przez Fundację Rodzic w mieście pt. “Macierzyństwo a aktywność zawodowa”:
- Badanie podkreśla, że 94,4% nieaktywnych zawodowo mam deklaruje chęć powrotu do pracy.
- Ponad ⅓ z nich wskazuje chęć rozwoju jako główny motywator do powrotu do pracy.
- Ponad połowa matek (52,8%) planuje wrócić do pracy bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego.
- Stosunkowo spory odsetek kobiet (18,6%) planuje przedłużyć swój czas z dzieckiem i przejść na urlop wychowawczy.
- Niemal połowa matek (48%) planuje powrót do pracy po zakończeniu urlopu wychowawczego.
- Około 25% matek będących na urlopie wychowawczym warunkuje wznowienie aktywności zawodowej znalezieniem nowego miejsca pracy.
- Ponad jedna trzecia (36,1%) kobiet deklaruje chęć poszukiwania nowego zatrudnienia, a 22,6% planuje powrót do aktualnego pracodawcy i jednoczesne poszukiwanie innej ścieżki zawodowej.
- Tylko 26,9% matek planuje wrócić do swojego obecnego pracodawcy i nie rozważa zmiany zatrudnienia.
- Najczęstszym powodem zamiaru zmiany pracy jest chęć znalezienia lepszych warunków finansowych, z czym zgadza się 60,6% respondentek.
- 52,1% matek szuka ofert pracy, które pozwolą im lepiej godzić obowiązki służbowe i rodzinne.
- 28,1% matek poszukuje ofert pracy, które skrócą czas przeznaczony na dojazdy.
Matki wyrażają chęć zmiany pracy, gdyby polski rynek pracy i pracodawcy byli bardziej elastyczni i skorzy do organizacji stanowisk pracy w sposób ułatwiający łączenie ról. Dla wielu rodzicielek marzeniem jest odnalezienie work-family balance, co może być kluczowym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji o zmianie zatrudnienia.
Warto również wspomnieć o tym, że ojcowie także mają prawo do podjęcia urlopu rodzicielskiego. Jednak jak pokazują statystyki, decyduje się na to jedynie około 1% mężczyzn. Niską popularność urlopu ojcowskiego w Polsce można częściowo tłumaczyć asymetrią w zarobkach między płciami, znanej jako gender pay gap. Mimo że Polska wypada stosunkowo korzystnie na tle Europy pod względem różnic płacowych, to wskaźnik zatrudnienia pokazuje nierówności – 81,6% dla mężczyzn i 65,6% dla kobiet. Dodatkowo, kulturowe oczekiwania co do roli rodziców także wpływają na niewielką popularność urlopu ojcowskiego. Tradycyjnie przyjęło się, że to przede wszystkim kobieta odpowiada za codzienną opiekę nad dzieckiem, podczas gdy mężczyzna zajmuje się dzieckiem głównie w przypadku nieobecności matki. Jednakże, większy udział ojców w opiece nad dziećmi może przyspieszyć powrót matek do pracy i promować bardziej zrównoważony podział obowiązków domowych.
Powrót do pracy o czym warto pamiętać?
Przed powrotem do pracy warto skontaktować się z szefem, aby omówić plan działania i kwestie formalne, takie jak data powrotu, wymiar etatu, przerwy na karmienie piersią oraz zakres obowiązków. Ważne jest także dać sobie i innym czas na adaptację do zmian, które mogły zajść w organizacji podczas naszej nieobecności. Pozwól sobie na rozruch i nie oczekuj od siebie natychmiastowej pełnej gotowości do pracy, dając sobie szansę na stopniowe zaaklimatyzowanie się w nowej sytuacji. Ustal strategię działania i staraj się jej trzymać.
Kiedy decydujesz się na powrót do pracy po urlopie macierzyńskim, ale nie masz gdzie wracać lub nie chcesz wracać do poprzedniego pracodawcy, warto podejść do tego planowo. Istotne jest rozpoczęcie poszukiwań nowej pracy minimum trzy miesiące przed końcem urlopu macierzyńskiego. Przygotuj listę firm, z którymi chciałabyś się związać i zacznij przeglądać oferty pracy. Rozważ swoje oczekiwania wobec nowego pracodawcy i analizuj oferty pod ich kątem. Nie ma potrzeby ujawniania posiadanych dzieci na CV, a w trakcie rekrutacji zdecyduj, czy chcesz poinformować o tym pracodawcę. Bądź wybredna i poszukaj firmy, która będzie odpowiadać Twoim oczekiwaniom i zapewni Ci satysfakcję z pracy. Nie zapomnij także o wsparciu ze strony najbliższych w tym trudnym okresie.
Strategie uzyskania harmonii
- Nie wahaj się prosić o pomoc, gdy jej potrzebujesz. Może to być wsparcie partnera, rodziny, przyjaciół lub grup wsparcia dla rodziców.
- Pamiętaj, że dbanie o siebie jest kluczowe dla Twojego dobrostanu oraz zdolności do opieki nad innymi. Zadbaj o regularną aktywność fizyczną, zdrową dietę i odpoczynek.
- Określ, co jest dla Ciebie najważniejsze zarówno w pracy, jak i w życiu rodzinnym, i skup się na realizacji tych priorytetów.
- Staraj się być elastyczna w zarządzaniu swoim czasem i oczekiwaniami, aby łatwiej było pogodzić pracę i życie rodzinne.
- Znajdź równowagę między pracą a życiem osobistym, co jest kluczowe. Staraj się zaplanować czas na pracę, rodzinę, rekreację i odpoczynek.
- Gdy jesteś z rodziną, stawiaj na obecność. Wyłącz telefon i skup się na spędzaniu czasu z dziećmi i partnerem.
- Ustal regularny harmonogram dla swojej rodziny, który obejmuje zarówno czas pracy, jak i czas na życie osobiste i rodzinne. To pomoże w zapewnieniu struktury i organizacji.
- Jeśli masz partnera, wspólnie planujcie i dzielcie się obowiązkami domowymi oraz opieką nad dziećmi. Współpraca jest kluczowa dla efektywnego pogodzenia pracy i rodziny.
- Porozmawiaj z pracodawcą o swoich potrzebach i oczekiwaniach odnośnie pracy, a także bądź otwarta na rozmowę z partnerem o waszych wspólnych planach i obowiązkach.
- Nie przeciążaj się nadgodzinami czy dodatkowymi obowiązkami, aby mieć więcej czasu dla rodziny.
- Wykorzystuj elastyczne godziny pracy, pracę zdalną i inne korzyści, aby łatwiej było pogodzić pracę i rodzinę.
- Podczas pracy koncentruj się na zadaniach, eliminując rozpraszacze, abyś mogła być bardziej skupiona, co pozwoli Ci lepiej wykorzystać czas po pracy.
- Unikaj marnowania czasu na bezwartościowe zajęcia, takie jak oglądanie pozbawionych wartości programów telewizyjnych lub social mediów.
- Znajdź czas na rozwijanie swoich zainteresowań.
Pamiętaj, że każda rodzina i sytuacja są inne, więc ważne jest dostosowanie tych porad do własnych potrzeb i okoliczności życiowych.
Nowe trendy na rynku ułatwiające matkom powrót do pracy
Powrót matek do pracy po okresie urlopu macierzyńskiego jest coraz bardziej ułatwiany przez nowe trendy i inicjatywy w miejscu pracy. Oto kilka z nich:
- Elastyczne godziny pracy: firmy coraz częściej oferują elastyczne godziny pracy, które pozwalają matkom dostosować harmonogram pracy do swoich potrzeb rodziny.
- Przedszkola korporacyjne lub opieka nad dziećmi: niektóre firmy decydują się na tworzenie przedszkoli korporacyjnych lub oferują wsparcie finansowe i organizacyjne dla opieki nad dziećmi. Dzięki temu matki mogą czuć się pewniej, mając swoje dzieci w pobliżu podczas pracy.
- Programy wsparcia i mentorstwa: firmy mogą wprowadzać programy wsparcia i mentorstwa dla matek, które wracają do pracy po urlopie macierzyńskim. Takie programy mogą pomóc im w aklimatyzacji i łagodzeniu przejścia między życiem rodzinnym a pracą.
- Możliwość pracy zdalnej: coraz więcej firm oferuje możliwość pracy zdalnej, co może być korzystne dla matek, które potrzebują elastyczności w planowaniu opieki nad dziećmi. Praca zdalna umożliwia im pracę z domu w wygodnych dla nich godzinach.
- Programy opieki zdrowotnej i wsparcia psychicznego: firmy mogą oferować programy opieki zdrowotnej obejmujące zarówno fizyczne, jak i psychiczne wsparcie dla pracowników, w tym dla matek, które wracają do pracy. To może obejmować dostęp do terapii, grup wsparcia lub porad.
- Otwarta i wspierająca kultura organizacyjna: budowanie otwartej i wspierającej kultury organizacyjnej może również ułatwić powrót matek do pracy. Firmy mogą promować akceptację i zrozumienie dla różnorodności sytuacji życiowych swoich pracowników, w tym dla rodziców.
- Programy rozwoju zawodowego z uwzględnieniem życia osobistego: firmy mogą zapewniać programy rozwoju zawodowego, które uwzględniają równowagę między życiem zawodowym a osobistym. To może obejmować elastyczne szkolenia online lub kursy dostępne w dogodnych godzinach.
- Benefity dodatkowe dla rodzin: firmy mogą również oferować dodatkowe benefity dla rodzin, takie jak programy opieki nad dziećmi, wsparcie finansowe na zakup odzieży dla dzieci czy inne zasiłki, które mogą pomóc rodzicom w codziennym życiu.
Te trendy i inicjatywy w miejscu pracy mogą znacząco ułatwić powrót matek do pracy po urlopie macierzyńskim, tworząc bardziej zrównoważoną i wspierającą środowisko pracy dla wszystkich pracowników. Jeśli chodzi o dane z badania Fundacji Rodzic w mieście, elastyczne godziny pracy (67,1%) i możliwość pracy z domu (48%) są najbardziej wspieranymi rozwiązaniami dla matek, aby ułatwić im aktywizację zawodową.
Podsumowanie
Podkreślenie potrzeby ciągłego dążenia do równowagi między obowiązkami zawodowymi a rodzinymi jest kluczowym elementem osiągnięcia satysfakcji zarówno w pracy, jak i w życiu prywatnym. W dzisiejszym dynamicznym świecie biznesu, gdzie tempo zmian jest szybkie, ważne jest, abyśmy nie zapominali o potrzebach swoich i naszej rodziny. Praca i rodzina mogą być źródłem radości i spełnienia, jeśli umiejętnie zarządzamy naszym czasem i priorytetami.
